هفته بیست و یکم بارداری آخرین هفته از ماه پنجم بارداری است و مادر در این هفته شاهد تغییرات خاص این هفته است.
جنین در هفته بیست و یکم بارداری
در هفته 21 بارداری، سرعت رشد جنین اندکی کند می شود. اگرچه جنین همچنان به رشد خود ادامه می دهد، اما بیشتر اندام های داخلی او رشد می کنند و وزن او افزایش چندانی پیدا نمی کند. سرعت افزایش قد جنین کاهش نمی یابد و بنابراین جنین در ظاهر، لاغر به نظر می آید. در جنین نر، بیضه ها از داخل بدن شروع به پایین آمدن می کنند تا در داخل کیسه ی بیضه قرار گیرند. در این هفته رشد قلب و تقویت بنیه از اولویت های رشد جنین هستند.
زنانی که چند قلو باردار هستند، ممکن است درباره ی تکان های جنین ها در داخل رحم نگران باشند. دو قلو ها یا چند قلوها، به صورت منظم به یکدیگر مشت و لگد می زنند. این جنین ها با دیواره ی ضخیم و انعطاف پذیری از هم جدا شده اند تا از آسیب در امان باشند. دیواره های کیسه ی آمنیوتیک بسیار محکم هستند و هیچ کدام از جنین ها نمی توانند با مشت و لگد کیسه ی آب را پاره کنند.
هفته 21 ، ماه چندم بارداری محسوب می شود؟
در هفتۀ 21، شما 5 ماهه باردار هستید. فقط 4 ماه دیگر باقی مانده است!
جنین در هفته بیست و یکم بارداری چه اندازه است؟
در این هفته به جای اندازه گیری طول فاصلۀ فرق سر تا نشیمنگاه جنین، از فرق سر تا پاشنه اش اندازه گرفته می شود که حدود 30 سانتی متر طول و بین 310 تا 350 گرم وزن دارد؛ یعنی تقریبا اندازۀ یک موز بزرگ است.
جنین در حال رشد، فضای زیادی درون رحم در اختیار دارد، اما به زودی فضا برایش تنگ تر می شود و خودش را جمع می کند.
با این حال، تا زمانی که دیواره های رحم جمع تر شود، فضای زیادی برای تکان خوردن، چرخیدن و حتی گاهی پشتک زدن برای جنین وجود دارد؛ همین تکان هایی که به تازگی احساس کرده اید!
با این همه رقص و تکانی و که جنین درون شکم تان به راه انداخته است به سختی می توان باور کرد که لحظه ای بخوابد و چشم روی هم بگذارد؛ اما واقعیت این است که فرزندتان به اندازۀ یک نوزاد درون رحم می خوابد. البته کاش می شد به شما هم اجازه دهد تا کمی بخوابید و استراحت کنید!
جوانه های چشایی تشکیل می شوند
حال که از مراحل مهم بارداری حرف می زنیم، بهتر است بدانید که در این هفته احتمالا جنین می تواند مزۀ تمام غذاهایی که می خورید را احساس کند. به این دلیل که در هفتۀ 21، بچه هر روز کمی از مایع آمنیوتیک را قورت می دهد- تا علاوه بر تامین آب و مواد مغذی بدن، مهارت هایی نظیر بلعیدن و هضم کردن را یاد بگیرد؛ مهارت هایی که به محض تولد به آن ها احتیاج پیدا می کند.
این نکته را به یاد داشته باشید که مزۀ مایع آمنیوتیک در هر روز، برحسب غذایی که آن روز مصرف کرده اید، با روز دیگر فرق دارد- یک روز تند و یک روز مثل موز شیرین است. حالا که جوانه های چشایی بچه شکل گرفته است، او نیز متوجه این طعم های مختلف می شود.
در واقع، محققین دریافته اند که وقتی بچه ها برخی از مزه ها را درون رحم و به واسطۀ مایع آمنیوتیک تجربه می کنند، پس از تولد تمایل بیشتری به خوردن غذاهایی با همان طعم و مزه ها نشان می دهند. پس اگر می خواهید که فرزند دلبندتان بعدا بروکلی بخورد، بروکلی هایی که الان جلوی تان می گذارند را بخورید!
تکان های بچه هماهنگ می شوند
حرکت های دست و پای فرزندتان در هفتۀ 2 با هم هماهنگی دارد و موزون است. بالاخره تناسب دست و پا درست شده و رشته های عصبی بین مغز و ماهیچه ها برقررا شده؛ افزون بر این، غضروف های سراسر بدن به تدریج به استخوان تبدیل می شوند.
تمامی این پیشرفت ها در کنار هم به جنین امکان می دهد تا کنترل بیشتری بر حرکت دادن اعضای بدنش داشته باشد و همین دلیل لگد زدن، کش آمدن و حرکت های فرزندتان است که به تازگی درون شکم تان احساس می کنید.
بدن مادر در هفته ی بیست و یکم بارداری
رحم همچنان در حال رشد است و اکنون تقریبا 13 میلی متر بالاتر از ناف قرار گرفته است. از ابتدای بارداری تاکنون باید حدود 4/5 تا 7 کیلوگرم افزایش وزن داشته باشید و این افزایش وزن همچنان ادامه خواهد یافت. باید به خوردن غذاهای سالم و متعادل ادامه دهید و در میزان کالری دریافتی خود سخت گیری نکنید. اکنون بدن شما برای رشد جنین و همچنین برای رشد خودتان و تغییراتی که تا هفته چهلم بارداری قرار است اتفاق بیافتند، نیاز به دریافت کالری بیشتری دارد.
زنانی که چندقلو باردار هستند نسبت به زنانی که تک قلو باردار هستند، ورم بیشتری پیدا می کنند. استراحت و قرار دادن پاها کمی بالاتر از سطح بدن، می تواند در 17 هفته ای که تا پایان بارداری در پیش رو دارید به شما کمک کند تا ورم کمتری داشته باشید.
ترک های پوستی در بارداری
در هفته ی بیست و یک بارداری، بچه به تدریج از خودش نشانه بر جای می گذارد و این نشان ها در قالب ترک های پوستی روی شکم، کشاله های ران، باسن و سینه های تان ظاهر می شود. با انبساط و رشد مداوم شکم و سینه ها، بافت زیر پوست از هم شکافته می شود و خطوطی قرمز، صورتی، بنفش، قهوه ای مایل به قرمز یا قهوه ای تیره روی بدن تان بروز می کند.
آمار متفاوتی در خصوص میزان بروز ترک های پوستی موجود است اما از هر دو نفر، حداقل یک زن به این ترک ها دچار می شود؛ همچنین احتمال بروز این ترک ها در زنانی که مادرشان در حین بارداری به آن مبتلا بوده، بیشتر است. افزایش وزن سریع و ناگهانی نیز می تواند سبب بروز این ترک ها گردد؛ این خود دلیل خوبی است تا تلاش کنید که اضافه وزن تان روندی کند و ثابت داشته باشد و حدودا نیم کیلو در هر هفته افزایش یابد.
بر حسب رنگ پوست و ژن هایی که به ارث برده اید این خطوط در ابتدا به رنگ صورتی، قرمز یا قهوه ای ظاهر می شوند و با مرور زمان کم رنگ و محو می شوند.
متاسفانه راه حلی قطعی برای پیشگیری از بروز ترک های پوستی وجود ندارد اما با این حال، استفاده از مرطوب کننده هایی نظیر کرۀ کاکائو (cocoa butter) می تواند به رفع خشکی و خارش ناشی از این ترک ها و کشیدگی پوست در بارداری کمک کند.
خبر خوب اینکه این ترک ها برای همیشه همینطور مشخص و پررنگ باقی نمی مانند و معمولا بعد از زایمان به تدریج کم رنگ تر می شوند و تنها هاله ای از آن ها بر جا می ماند.
برای خرید بهترین کرم، سرم و روغن های مختص بارداری روی کلمات رنگی کلیک کنید.
دلهره و اضطراب
حالا که حالت بارداری در شما افزایش یافته، بیشتر غذا می خورید و دیگر لگدهای محکم بچه را با گاز معده اشتباه نمی گیرید؛ حقیقت بارداری به تدریج بیشتر برای تان ملموس می گردد.
در نتیجۀ این امر ممکن است که دلهره و احساس هایی دوگانه پیدا کنید که حتی از اعتراف به آن ها هم وحشت دارید: با خودتان فکر می کنید که من؟ مادر شدن؟ حتما اشتباهی شده است! نگران نباشید و خونسردی خودتان را حفظ کنید.
در برحه ای از بارداری، به خصوص زمانی که بارداری به حقیقتی عینی و ملموس بدل می شود، همۀ زوجینی که قرار است به زودی پدر و مادر شوند احساس ترس و اضطراب پیدا می کنند؛ گویی زندگی تان قطاری است که به سرعت به سمت تغییراتی عظیم در حرکت است.
لازم است بدانید که این احساسات کاملا عادی است و به زبان آوردن آن ها، نوعی مقابلۀ سالم است. در خصوص احساسات خود با دوستان تان که بچه دار شده اند صحبت کنید؛ آن ها به شما اطمینان می دهند که خود نیز دچار همین دلهره ها و احساسات بوده اند. از همه مهمتر اینکه، افکار و احساسات خود را با همسرتان در میان بگذارید زیرا او نیز شدیدا به این همفکری و درد دل گفتن ها نیازمند است.
علائم و نشانه های هفته بیست و یک بارداری
تکان خوردن جنین
دیگر باید لگد زدن، پیچ و تاب خوردن و چرخیدن بچه را درون رحم تان احساس کنید. با این حال، ممکن است زنانی که بارداری اول شان را تجربه می کنند، این تکان ها را با گاز معده اشتباه بگیرند. از این تکان های آرام و عاشقانه لذت ببرید زیرا به زودی این لگدها، خشن تر و محکم تر می شوند.
افزایش اشتها
بی وقفه دل تان می خواهد که غذا بخورید؟ میان وعده های سالم نظیر آجیل، کشمش یا گرانولا همراه داشته باشید تا در صورت نیاز، سوخت لازم برای بدن خودتان و فرزندتان با موادی مغذی تامین شود و در حین کار و فعالیت که امکان غذا خوردن نیست گرسنه نمانید.
نفخ و باد روده
فشار مضاعفی که رحم بر روده وارد می کند شما را وادار می کند تا مدام خودتان را کنترل و از خروج باد روده جلوگیری کنید. برای پیشگیری از یبوست و تجمع باد در روده ها، روزانه مقدار زیادی آب بنوشید و غذاهای فیبردار مصرف کنید.
کمر درد در هفته بیست و یک بارداری
بارداری نه تنها مرکز ثقل بدن تان را تغییر داده بلکه فشاری مضاعف روی کمرتان وارد ساخته است. علاوه بر این، هورمون رلاکسین (relaxin) سبب کش آمدگی و شل شدن رباط ها و مفاصل بدن تان شده است که این به نوبۀ خود منجر به افزایش درد در ناحیۀ پشت و کمر می شود. ماساژ بارداری توسط فردی حرفه ای و دوره دیده و استفاده از کفش های راحت و مناسب می تواند به کاهش درد کمر کمک کند.
خونریزی لثه
اگر لثه های تان ملتهب و متورم شده و خونریزی دارد و هنگام مسواک زدن، مسواک تان خونی می شود بهتر است که از خوردن خوراکی هایی نظیر آب نبات های کشی که به دندان های تان می چسبد خودداری کنید. شیرینی جات میزان باکتری های موجود در دهان را افزایش می دهد و التهاب و ورم لثه ها را تشدید می کند.
مطلب کاملی را درباره درد و خونریزی لثه ها در دوران بارداری اینجا بخوانید.
رشد سریع ناخن
متوجه شده اید که سرعت رشد مو و ناخن تان چقدر زیاد شده است؟ هورمون های بارداری در این امر نقش دارند؛ این هورمون ها، جریان خون را در بدن افزایش می دهند و در نتیجه مواد مغذی بیشتری به مو، ناخن و البته بچه می رسد.
مراقبت های پزشکی در هفته بیست و یک بارداری
در هفته بیست و یکم حاملگی، آزمایش یا ویزیت پزشکی خاصی مورد نیاز نیست و تقریبا تمام آزمایش های مورد نیاز تاکنون انجام گرفته است و بنابراین می توانید با خیال راحت به زندگی خود ادامه داده و از رشد جنین لذت ببرید.
اگر چند قلو باردار هستید، ممکن است به دلیل فشار روی رحم، به زودی مجبور باشید تا استراحت مطلق داشته باشید. همچنین به دلیل افزایش وزن زیاد در بارداری چند قلو، ممکن است زودتر زایمان کنید.
نقش پدر در کنار مادر باردار
مادران باردار در این دوره از بارداری دیگر احساس ناخوشایند اوایل بارداری را ندارند و غذاها و عطرهای مختلف آن ها را آزار نمی دهند. اکنون بهترین زمان برای این است که زوج منتظر، زمانی را برای خودشان اختصاص دهند. مسافرت در دوران بارداری مشکلی ندارد، اما قبل از رفتن به مسافرت های طولانی یا قبل از پرواز حتما باید با پزشک خود مشورت کنید.
نشستن برای مدت طولانی، خطر لخته شدن خون در پاها را افزایش می دهد. پزشک شما توصیه هایی برای جلوگیری از لخته شدن خون به شما خواهد کرد. مادرانی که چند قلو باردار هستند نسبت به مادرانی که تک قلو باردار هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند و محدودیت هایی که برای مسافرت خواهند داشت، زودتر شروع می شوند.
راهکارها و نکات کلیدی برای هفته بیست و یکم بارداری
به خوبی غذا بخورید و مایعات مصرف کنید و سعی کنید که زندگی خوبی داشته باشید. این دوران از بارداری، بهترین و راحت ترین زمان بارداری است، پس بهتر است از این روزها نهایت لذت را ببرید.
ورزش های سبک انجام دهید
ورزش کردن برای تان لازم است اما در حال حاضر، رباط های بدن تان تحت تاثیر هورمون رلاکسین شل شده است و بیشتر در معرض آسیب دیدگی قرار دارید؛ بنابر این توصیه می شود که ورزش هایی سبک مثل یوگا، پیاده روی آهسته و شنا انجام دهید.
پاهای تان را بالا نگه دارید
بستن بند کفش ها برای تان سخت تر شده؟ دلیل این امر، ورم پا و مچ پا است. زیرا در حال حاضر بدن تان، 50 درصد خون و مایعات بیشتری نسبت به دوران پیش از بارداری در خود دارد و در نتیجه بخش هایی از بدن نظیر پا ممکن است ورم کند. برای کاهش این مشکل، روزانه چندین مرتبه بنشینید و پاهای تان را بالا نگه دارید.
حواس تان به وزن تان باشد
چه میزان اضافه وزن در دوران بارداری مناسب و چه میزان، زیاد از حد محسوب می شود؟ پاسخ این سوال برای افراد مختلف، متفاوت است. به احتمال زیاد پزشک در اولین جلسۀ معاینۀ بارداری، میزان اضافه وزن مناسب در دوران بارداری را برای تان مشخص می کند؛ این محاسبه بر مبنای عوامل مختلف و نیز مقدار اضافه وزن تان پیش از بارداری، محاسبه می گردد.
همچنین پزشک در هر یک از جلسات معاینه، روند افزایش وزن تان را بررسی می کند. چنانچه پزشک از شما خواسته باشد که بر مبنای اضافه وزن استاندارد بارداری (11.5 تا 16 کیلوگرم) جلو بروید، تا این هفته باید بین 4.5 تا 7 کیلو گرم وزن تان افزایش یافته باشد.
از کالری های بیهوده اجتناب کنید
در این هفته، همچنان باید به اندازه و خوب غذا بخورید تا با کالری های مناسب، بچه را تغذیه کنید و رشد دهید- اما باید از تامین انرژی بدن تان توسط کالری های «پوچ» یا کالری های بی مصرف خودداری کنید. درست است که در دوران بارداری به دنبال کاهش وزن نیستید اما هدف این است که اضافه وزن تان به کندی و تحت کنترل صورت بگیرد.
راهکارهای سادۀ کاهش کالری نظیر جایگزین کردن میوه های خشک با تازه، سیب زمینی سرخ کرده با سیب زمینی پخته و گوشت سرخ شده با سینۀ مرغ بدون پوست و کبابی می تواند تفاوت چشمگیری در روند افزایش وزن ایجاد کند.
چه کالری های دیگری را می توان حذف کرد؟ کالری های دریافتی از شکر و شیرینی جات.
روزانه 30 دقیقه پیاده روی کنید
روده های تان سخت کار می کند؟ به یبوست دچار شده اید؟ ورزش کنید. انجام تمرینات ورزشی در دوران بارداری و هفته های اول پس از زایمان به بهبود عملکرد روده ها و رفع یبوست کمک می کند.
حتی 30 دقیقه پیاده روی روزانه، به خصوص اگر با نوشیدن آب فراوان و مصرف غذاهای فیبردار همراه باشد، مانند ورزش به رفع این گونه مشکلات گوارشی کمک می کند. یادتان باشد که همیشه هنگام پیاده روی یا ورزش، مقداری آجیل یا میوۀ خشک همراه خودتان داشته باشید.
از اشعه لیزر دوری کنید
پاها، زیر بغل، خط مایو و بالای لب تان ممکن است به دلیل افزایش شدید هورمون در بدن تان، پر مو تر شوند. اما توصیه می کنیم که از لیزر، الکترولیز و سفید کننده های شیمیایی دوری کنید.
هنوز تحقیقات موثقی مبنی بر تاثیرات این روش های محبوب رفع موهای زائد و سفید کردن انجام نگرفته اما احتمالا بهتر است که تا بعد از زایمان دست نگه دارید.
در این دوران می توانید برای رفع و پاکسازی موهای زائد از تیغ و اگر پوست تان حساس نباشد، از موم (وکس) هم استفاده کنید. روحیۀ خود را حفظ کنید، بیشتر از نصف بارداری تان را پشت سر گذاشته اید و دیگر تا خط پایان چیزی نمانده است!
از بروز کم خونی پیشگیری کنید
ممکن است برای پیشگیری از کم خونی از مکمل آهن استفاده کنید اما می توانید به طرق مختلف و از راه مصرف مواد غذایی نیز آهن بدن تان را تامین کنید؛ با این حال، وقتی صحبت از آهن به میان می آید، همیشه داشتن مقداری ذخیره خوب است.
مصرف مکمل آهن 27 میلی گرمی در نیمۀ دوم بارداری، آهن مورد نیاز خودتان و فرزندتان را تامین می کند. اگر پزشک تشخیص بدهد که ذخیرۀ آهن بدن تان پایین است، مکمل هایی با دوز بالاتر برای تان تجویز می کند.
همچنین توصیه می کنیم که حتما اسفناج بخورید. اگر از نوع کنسرو شدۀ آن خوش تان نمی آید، می توانید خلاقیت به خرج دهید و اسفناج تازه را همراه سالاد، ماهی کبابی یا گوشت گریل شده مصرف کنید یا آن را با پنیر تفت دهید و به عنوان سس پاستا استفاده کنید.
حتی اگر اسفناج تازه هم باب میل تان نیست، غذاهای زیادی نظیر گوشت گاو، ساردین، انواع صدف های دریایی و رودخانه ای کاملا پخته، میگو، لوبیای پخته، میوه های خشک، جو پرک، کنگر فرنگی و جلبک دریایی حاوی آهن فراوان است که می توانید با گنجاندن آن ها در رژیم غذایی، آهن مورد نیاز بدن تان را تامین کنید.
نکتۀ مهم پایانی اینکه میزان کافئین مصرفی تان را کم کنید. کافئین می تواند باعث نشاط و سرزندگی تان شود اما بر آهن بدن تاثیر منفی دارد. اگر بعد از یک استیک، نوشابه بنوشید یا به همراه میان وعده هایی مثل آجیل و میوه های خشک، قهوه بخورید منجر به کاهش جذب آهن موجود در این خوراکی ها می شود.
