علائم، علل و درمان یبوست نوزاد

یبوست نوزاد یکی از مشکلاتی است که در برخی از نوزادان بیشتر و در بعضی کمتر است. در این مقاله همه چیز را درباره یبوست نوزاد بخوانید.

به عنوان کسی که به تازگی لذت پدر و مادر شدن را تجربه می کنید، دوست دارید که همیشه صدای خنده و غان و غون نوزادتان را بشنوید و از سلامتی و خوشحالی او مطمئن شوید. بررسی مدفوع نوزاد هم اگرچه شاید کار چندان خوشایندی نباشد؛ اما از روش هایی است که برای داشتن اطمینان خاطر از سلامت نوزادتان به شما کمک خواهد کرد.

متخصصان اطفال بر این باور هستند که اگر نوزاد مدفوع منظمی داشته باشد، به این معنی است که غذای کافی دریافت می کند و اضافه ی آن را دفع می کند. بنابراین مدفوع نکردن یا تغییر در مدفوع نوزاد می تواند نگران کننده باشد.

هنگامی که مدفوع نوزاد سفت می شود یا در دفع آن دچار مشکل می شود، به احتمال زیاد دچار یبوست شده است. در ادامه به بیان نشانه های یبوست نوزاد، علل و روش های درمان آن در نوزادان می پردازیم.

مدفوع نوزاد در حالت طبیعی به چه شکلی است؟

قبل از آنکه به شکل مدفوع در زمان یبوست بپردازیم، بهتر است ابتدا مدفوع نوزادان را در حالت طبیعی بررسی کرده و تفاوت مدفوع را در نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می کنند و نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بیان کنیم.

مدفوع نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می کنند، بوی تندتری دارد، در حالت طبیعی تعداد دفع آن بین یک تا دو بار در روز تا هر دو روز یک بار است، قوام خمیری مانندی دارد و به رنگ قهوه ای مایل به زرد است. در مقابل، مدفوع نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، بوی ملایم تری دارد، به رنگ زرد تیره است و دانه های سفتی داخل آن مشاهده می شود. نوزاد پس از هر بار تغذیه می تواند دفع داشته باشد یا در طول هفته فقط یک بار این کار را انجام دهد و هر دو حالت طبیعی است.

زمانی که نوزاد شروع به خوردن غذای کمکی می کند، والدین باید منتظر تغییر در تعداد دفع، فرم و رنگ مدفوع باشند. در حالت کلی می توان گفت نوزادان صفر تا چهار ماهه به طور متوسط 3 تا 4 بار در روز مدفوع خواهند داشت که پس از شروع غذای کمکی این تعداد به طور تقریبی به یک بار در روز کاهش می یابد.

تا زمانی که نوزاد شما در زمان اجابت مزاج ناراحتی و درد نداشته باشد، می توان گفت مدفوع نوزاد طبیعی است.

علائم یبوست نوزاد

برخی از علایم یبوست نوزاد عبارتند از:

• نق نق کردن زیاد
• بالا آوردن بیش از حد معمول
• مشکل در دفع مدفوع
• مدفوع سفت و خشک
• داشتن درد در هنگام اجابت مزاج
• داشتن شکم سفت و دردناک
• داشتن مدفوع بزرگ
• وجود خون در مدفوع
• آثار مایع یا مدفوع در پوشک
• فشار دادن باسن

غلظت مدفوع در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند، اهمیت زیادی دارد. نوزادانی که به یبوست دچار می شوند، به جای مدفوع مایع تخمه دار و خمیری، مدفوعی شبیه توپ های خاکی کوچک دارند؛ اگرچه یبوست در نوزادانی که فقط با شیر مادر تغذیه می کنند، بسیار کم اتفاق می افتد.

در مورد نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می کنند هم مدفوع سفت تر و شبیه به خاک رس، نشانه ای از یبوست نوزاد است.

یکی دیگر از نشانه های مهم یبوست نوزاد، عدم اجابت مزاج به مدت طولانی است. بنا به گفته ی متخصصان در صورتی که نوزاد شما تا روز پنجم بعد از تولد، حداقل چندین مدفوع به رنگ روشن و زرد (نه قهوه ای تیره یا سبز) نداشته باشد، ممکن است نشانه ای از وجود مشکل باشد و این امر در مورد نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند و همچنین نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می کنند، صادق است و بیانگر این است که غذای کافی به بدن نوزاد نمی رسد.

توجه داشته باشید که غلظت و تعداد دفع، تنها سرنخ های یبوست نوزاد نیستند. زمانی که مدفوع سفت باشد، دفع آن دشوار می شود. بنابراین، اگر نوزاد شما مدت زمان زیادی را صرف زور زدن می کند، این کار او می تواند سرنخ دیگری باشد. افزون بر این، مدفوع سفت بر دیواره های مقعد فشار وارد می کند و می تواند باعث خونریزی و وجود رگه های کوچکی از خون قرمز روشن در مدفوع شود.

در نهایت، اگر نوزادتان بیشتر اوقات در حال زور زدن است و شکم او سفت شده است، به گونه ای که هنگام دست زدن احساس درد می کند، به احتمال زیاد دچار یبوست شده است. همچنین امتناع از خوردن غذا، ممکن است نشان دهنده ی ابتلا به یبوست نوزاد باشد.

(توجه داشته باشید که مدفوع به شکل خاک رس و بسیار کم رنگ یا به رنگ سفید می تواند نشانه ی بیماری کبدی باشد و والدین در صورت نگرانی باید به پزشک اطفال مراجعه کنند.)

چه عواملی باعث یبوست نوزاد می شود؟

بنابه گفته متخصصان اطفال، نوزدانی که فقط از مایعات (به عنوان مثال شیر مادر یا شیر خشک) تغذیه می کنند، به ندرت دچار یبوست می شوند. نوزدانی که به صورت انحصاری از شیر خشک تغذیه می کنند در مقایسه با نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به یبوست قرار دارند؛ چرا که شیر خشک می تواند مدفوع را بسیار بیشتر از شیر مادر سفت کند.

علل ابتلا به یبوست در نوزاد عبارتند از:

• حساسیت به پروتئین شیر گاو
• عدم تحمل لاکتوز
• تغذیه با غذاهای جامد
• ننوشیدن مایعات کافی
• بیماری های خاص روده ای
• مصرف برخی از داروها

حساسیت به پروتئین شیر گاو و عدم تحمل لاکتوز می توانند باعث ایجاد علایم زیادی در نوزادان شوند که در موارد نادر شامل یبوست هم می شود. در صورت وجود حساسیت یا عدم تحمل لاکتوز در نوزاد، شیر خشک بر پایه ی شیر گاو، پروتئین شیر و لاکتوز منتقل شده از شیر مادر یا محصولات لبنی مانند ماست و پنیر ممکن است باعث یبوست نوزاد شوند.

هنگامی که نوزاد به شش ماهگی می رسد، متخصصان اطفال توصیه می کنند تا در کنار شیر خشک یا شیر مادر، مصرف غذاهای کمکی هم آغاز شود. در این حالت، غذای دریافتی نوزاد تا حدود زیادی تعیین کننده ی نوع مدفوع او خواهد بود و برخی از غذاها ممکن است در یبوست نوزاد نقش داشته باشند.

مصرف بیش از حد سیب، موز و سرلاک غلات و به خصوص سرلاک برنج می تواند باعث یبوست نوزاد بشود. هنگامی که نوزاد شروع به دریافت غذای کمکی می کند، بهتر است غذاهای متنوعی را در برنامه غذایی او در نظر بگیرید تا از ابتلای او به یبوست جلوگیری کنید.

روش های درمان یبوست نوزاد

تغییر نوع شیر خشک یا تغییر در رژیم غذایی مادر می تواند به درمان یبوست در نوزادانی که از شیر خشک یا از شیر مادر تغذیه می کنند، کمک کند. البته قبل از آنکه بخواهید شیر خشک نوزاد را عوض کنید، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید؛ چرا که گاهی اوقات این کار نیاز نخواهد بود.

در نوزادانی که غذاهای جامد مصرف می کنند، با تغییر در رژیم غذایی می توان یبوست نوزاد را درمان کرد. استفاده از میوه ها و سبزیجات متنوع، مانند گلابی و کلم بروکلی به همراه آب میوه و آب، می تواند شرایط را به حالت عادی برگرداند. مصرف میوه های هسته دار مانند هلو، آلو، شلیل، گیلاس و خرما هم به درمان یبوست نوزادان کمک خواهد کرد.

چه زمانی برای یبوست نوزاد به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که تغییر در رژیم غذایی نوزاد، تأثیری در درمان یبوست او نداشته باشد، قبل از استفاده از روش های دیگر بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. افزون بر این، در مواقع زیر به پزشک مراجعه کنید:

• هنگامی که نوزادی که فقط با شیر مادر تغذیه نمی شود، سه روز یا بیشتر از سه روز بدون مدفوع باشد.
• هنگامی که نوزاد کوچکتر از 2 ماه، علایم یبوست را دارد.
• هنگامی که یک نوزاد مدفوع نمی کند ولی استفراغ می کند و بدخلق است.
• هنگامی که در مدفوع خون دیده شود.

پزشک برخی از آزمایش ها مانند آزمایش خون، معاینه مقعدی یا اشعه ایکس شکمی را انجام خواهد داد. همچنین ممکن است تحریک آرام مقعدی با استفاده از یک گوش پاک کن یا دماسنج مقعدی را پیشنهاد دهد. به طور معمول چند دقیقه پس از تحریک، حرکات روده شروع می شوند.

شیاف گلیسیرین هم از روش های معمول در درمان یبوست نوزاد است که در صورت جواب دادن، تا یک ساعت بعد شکم نوزاد کار خواهد کرد. استفاده از میرالاکس (پودر بی مزه ای که می توانید داخل نوشیدنی نوزاد مخلوط کنید)، برگ سنا (ملین گیاهی طبیعی) و لاکتولوز (قند مصنوعی) هم از روش های درمانی دیگر برای یبوست نوزاد است. توجه داشته باشید که قبل از امتحان هر کدام از روش های درمانی، با پزشک متخصص نوزاد و کودک مشورت کنید.

مترجم: منیره غفرانی

منبع: www.parents.com