قرص ضد بارداری

قرص ضد بارداری از دسته داروهایی است که از هورمون ها برای جلوگیری از بارداری استفاده می کند.

قرص های ضد بارداری که به صورت خوراکی مصرف می شوند در 99/9 درصد موارد از بارداری جلوگیری می کنند؛ اما شما را از بیماری های مقاربتی مانند HIV محافظت نمی کنند. کاندوم لاتکس که برای پوشاندن آلت تناسلی استفاده می شود، بهترین محافظت را در برابر بیشتر بیماری های مقاربتی ایجاد می کند.

چگونگی عملکرد قرص ضد بارداری 

زمانی که تخمک آزاد شده از تخمدان توسط اسپرم بارور می شود، بارداری اتفاق می افتد. تخمک بارور شده به داخل رحم متصل شده و در نهایت تبدیل به نوزاد می شود. هورمون های بدن، آزاد شدن تخمک از تخمدان (تخمک گذاری) را کنترل کرده و بدن را برای پذیرش تخمک بارور شده آماده می کنند.

داروهای ضد بارداری هورمونی (قرص، چسب و حلقه ی واژینال) همگی حاوی مقدار کمی هورمون هستند. این هورمون ها، هورمون های طبیعی بدن را مهار کرده و به این ترتیب از بارداری جلوگیری می کنند. داروهای ضد بارداری هورمونی به طور معمول مانع تخمک گذاری می شوند، مخاط دهانه ی رحم را تغییر می دهند تا عبور اسپرم از دهانه ی رحم و یافتن تخمک را دشوار کنند و همچنین با تغییر پوشش رحم، احتمال کاشته شدن تخمک بارور شده را کاهش می دهند و به این ترتیب از بارداری جلوگیری می کنند.

انواع مختلفی از قرص های ضد بارداری موجود است. اگر به فکر استفاده از این قرص ها هستید، مطالبی که در ادامه بیان می کنیم به شما کمک خواهند کرد تا انتخاب بهتری داشته باشید.

میزان اثر قرص ضد بارداری

قرص های ضد بارداری در صورتی که طبق دستور مصرف شوند، 99 درصد در جلوگیری از بارداری مؤثر هستند؛ اما اگر آنها را در زمان مشخص مصرف نکنید، به طور تصادفی مصرف یک دوز را فراموش کنید یا داروهایی که با این قرص ها تداخل دارند مصرف کنید، احتمال تأثیرشان کمتر خواهد بود. هر ساله حدود 9 نفر از 100 فردی که رابطه جنسی دارند، با وجود مصرف قرص های ضد بارداری، باردار می شوند.

برای تأثیر حداکثری قرص های ضد بارداری، باید آنها را هر روز به صورت منظم مصرف کنید. در صورتی که یک دوز را فراموش کردید، در اسرع وقت قرص فراموش شده را مصرف کرده و دوز بعدی را طبق برنامه معمول خود مصرف کنید. در مورد داروها یا مکمل های دیگری که مصرف می کنید با پزشک خود صحبت کنید تا مطمئن شوید که مصرف آنها تأثیری بر عملکرد قرص های ضد بارداری ندارند.

انواع قرص ضد بارداری

قرص های ضد بارداری خوراکی یا از هورمون های پروژستین و استروژن یا فقط پروژستین تشکیل شده اند و برای جلوگیری از بارداری باید روزی یک بار مصرف شوند. سه نوع قرص در بازار وجود دارد: قرص ترکیبی، قرص فقط پروژستین و قرص مصرف طولانی (مداوم).

• قرص های ترکیبی
بیشتر افرادی که از قرص های ضد بارداری استفاده می کنند، قرص ترکیبی مصرف می کنند. استروژن و پروژستین مانع از آزاد شدن تخمک توسط تخمدان ها می شوند و تغییراتی در رحم و دهانه ی رحم ایجاد می کنند که احتمال بارداری را کاهش می دهند.

در صورتی که این قرص ها را طبق دستورالعمل مصرف کنید، کمتر از 1 درصد احتمال بارداری وجود خواهد داشت. تأثیر این قرص ها به راحتی قابل برگشت است و با توقف مصرف آنها ممکن است بلافاصله باردار شوید.

اگر مصرف دو دوز متوالی از این قرص ها را فراموش کنید، باید به مدت یک هفته از روش های دیگری برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید.

قرص های ترکیبی افزون بر کنترل بارداری مزایای دیگری هم دارند. این قرص ها به تنظیم پریود هم کمک کرده و گرفتگی عضله ها را کاهش می دهند. همچنین می توانند خطر ابتلا به برخی سرطان ها را کاهش دهند. این قرص ها برای از بین بردن آکنه هم می توانند مؤثر باشند و برخی از آنها نوع شدید سندرم پیش از قاعدگی را درمان می کنند.

بیشتر قرص های ضد بارداری ترکیبی بین 20 تا 35 میکروگرم استروژن به همراه مقداری پروژستین دارند. در صورتی که عوارض جانبی این قرص ها شما را آزار دهد، ممکن است پزشک شما داروهایی با مقدار استروژن و پروژستین متفاوتی تجویز کند. برخی از این قرص ها فقط 10 میکروگرم استروژن دارند. اگر در دوران پیش از یائسگی قرار دارید، استفاده از قرص هایی با دوز پایین گزینه ی بهتری خواهد بود. این قرص ها می توانند به رفع گرگرفتگی یا قاعدگی های نامنظم کمک کنند. قرص های ترکیبی می توانند تک فازی یا چند فازی باشند.

قرص های تک فازی در طول ماه سطوح یکسانی از هورمون ها را آزاد می کنند. قرص های چند فاز سطوح مختلفی از هورمون ها را در قرص های روزهای مختلف دارند و تغییرات هورمونی طبیعی در طول چرخه ی قاعدگی را بدن را تقلید می کنند. قرص های تک فاز و چند فاز به یک اندازه در جلوگیری از بارداری مؤثر هستند.

• قرص های چرخه طولانی

قرص های چرخه طولانی، قرص های ترکیبی هستند که تعداد دوره های قاعدگی را از 13 دوره در سال به 4 دوره در سال کاهش می دهند. به این معنی که افرادی که از این قرص ها مصرف می کنند در هر فصل فقط یک بار پریود می شوند.

قرص های چرخه ی طولانی هم همانند بیشتر داروهای ضد بارداری هورمونی از ترکیب دو هورمون استفاده می کنند. این قرص ها به مدت 12 هفته مصرف می شوند و به دنبال آن باید یک هفته قرص غیرفعال مصرف شود که منجر به یک چرخه ی قاعدگی می شود.

• مینی پیل

این قرص ها فقط هورمون پروژستین دارند و استروژن ندارند. مینی پیل ها برای مادران شیرده و افرادی که دچار عوارض جانبی مصرف استروژن (مانند حالت تهوع) می شوند، تجویز می شوند.

این قرص ها با ضخیم کردن مخاط دهانه ی رحم سعی می کنند تا از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری کنند. هورمون موجود در آنها پوشش رحم را تغییر داده و به این ترتیب احتمال لانه گزینی تخمک بارور شده را کاهش می دهد. در برخی موارد، مینی پیل ها از آزاد شدن تخمک جلوگیری می کنند. هر روز یک عدد از این قرص ها باید مصرف شود.

اگر مینی پیل ها به طور مداوم و به درستی مصرف شوند، حدود 95 درصد مؤثر خواهند بود که این مقدار کمتر از قرص های ضد بارداری استاندارد است.

قرص ضد بارداری اورژانسی

قرص های ضد بارداری اورژانسی برای جلوگیری از بارداری پس از داشتن رابطه ی جنسی محافظت نشده مصرف می شوند.

• لوونورژسترول و اولیپریستال

افرادی که رابطه ی جنسی محافظت نشده دارند یا فکر می کنند روش پیشگیری از بارداری آنها ناموفق بوده است، می توانند از لوونورژسترول یا اولیپریستال استفاده کنند که با استفاده از هورمون ها یا بدون استفاده از آنها برای جلوگیری از بارداری عمل می کنند. استفاده از این قرص ها احتمال بارداری شما را تا حد زیادی کاهش می دهد.

در صورتی که لوونورژسترول طبق دستور استفاده شود، حدود 88 درصد مؤثر خواهد بود. این قرص را باید حداکثر تا 3 روز پس از رابطه ی جنسی مصرف کنید. اولیپریستال در صورت استفاده درست حدود 60 تا 70 درصد مؤثر است. این قرص را باید در اسرع وقت و حداکثر تا 5 روز پس از رابطه ی جنسی مصرف کنید.

چگونگی مصرف قرص ضد بارداری

از پزشک خود در مورد زمان شروع مصرف قرص های ضد بارداری بپرسید. پریود بعدی شما حدود 25 روز پس از شروع بسته ی قرص خواهد بود، حتی اگر در زمان پریود مصرف آنها را شروع کنید. بهتر است قرص ها را هر روز در زمان مشخصی مصرف کنید و این زمان می تواند هر ساعت از شبانه روز باشد؛ اما مصرف آنها قبل از صبحانه یا قبل از خواب، احتمال فراموش کردن مصرف آنها را کاهش خواهد داد.

مصرف قرص های چرخه ی طولانی را از اولین یکشنبه پس از شروع پریود آغاز کنید. اگر پریود شما از یکشنبه شروع می شود، از همان روز مصرف قرص را آغاز کنید. به مدت 84 روز باید روزانه یک عدد از این قرص ها مصرف شود و 7 روز بعدی روزانه یک قرص دارونما یا قرص فقط استروژن مصرف خواهد شد.

قرص ضد بارداری چه زمانی شروع به تأثیرگذاری می کنند؟

در صورت استفاده صحیح، قرص های ضد بارداری به طور معمول از همان ماه اول تأثیرگذار خواهند بود. برای اطمینان خاطر بیشتر، برخی از پزشکان توصیه می کنند که در ماه اول برای جلوگیری از بارداری از روش های دیگری ماند کاندوم استفاده شود. پس از ماه اول می توانید فقط به مصرف قرص های ضد بارداری اکتفا کنید.

در صورت فراموشی قرص ضد بارداری چه کنیم؟

اگر مصرف قرص ضد بارداری را فراموش کردید، بی درنگ پس از اینکه به یاد آوردید آن را مصرف کنید و اگر تا روز بعد به یاد نیاوردید، روز بعد دو عدد قرص مصرف کنید. اگر دو روز مصرف قرص هایتان را فراموش کردید، روزی که به یاد آوردید دو قرص و روز بعد هم دو قرص مصرف کنید و در ادامه طبق برنامه ی قبلی قرص های تان را مصرف کنید.

در صورتی که بیش از دو قرص را فراموش کردید، با پزشک خود تماس بگیرید. ممکن است پزشک شما به شما بگوید که تا یکشنبه روزانه یک قرص مصرف کنید و سپس یک بسته قرص جدید را شروع کنید یا بقیه ی بسته را دور بریزید و از همان روز مصرف یک بسته ی جدید را شروع کنید.

هر زمان که مصرف قرص را فراموش کردید باید تا زمان تمام شدن بسته ی قرص، از روش دیگری برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. هنگامی که مصرف قرص را فراموش می کنید، احتمال آزاد شدن تخمک از تخمدان افزایش می یابد. اگر پریود نشدید و مصرف یک یا چند قرص فعال را فراموش کردید، آزمایش بارداری انجام دهید. در صورتی که با وجود مصرف قرص ها طبق برنامه دو دوره پریود نشدید، باید آزمایش بارداری انجام دهید.

پس از مصرف برخی قرص ها ممکن است پریود نشوید. قبل از شروع مصرف قرص ها، با پزشک خود صحبت کنید و در صورت پریود نشدن به توصیه های او عمل کنید.

مصرف روزانه ی قرص های مینی پیل در یک زمان مشخص و به صورت دقیق، اهمیت زیادی دارد. اگر مصرف یکی از این قرص ها را فراموش کردید یا بیش از 3 ساعت از زمان مصرف آنها گذشت، باید به محض یادآوری قرص را مصرف کنید و تا 48 ساعت آینده از یک روش جایگزین (مانند کاندوم یا اسپرم کش) استفاده کنید.

عوارض جانبی قرص ضد بارداری

همه ی قرص های ضد بارداری عوارض جانبی به همراه دارند؛ اما بیشتر آنها جدی نیستند. این عوارض جانبی عبارتند از:

• درد یا تورم سینه ها
• مقدار کمی خون یا لکه بینی بین دوره ها
• دوره های قاعدگی سبک تر
• تغییرات خلقی
• سر درد خفیف

لوونورژسترول می تواند عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:
• تغییرات قاعدگی
• سرگیجه
• درد سینه
• خستگی
• درد زیر شکمی

اولیپریستال می تواند عوارض جانبی زیر را ایجاد کند:
• سر درد
• حالت تهوع
• درد شکم
• درد قاعدگی
• خستگی
• سرگیجه

عوارض جانبی زیر رایج نیستند؛ اما جدی تر هستند. در صورت بروز هر یک از موارد، بلافاصله با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید. این علایم ممکن است نشانه ای از یک اختلال جدی مانند بیماری کبدی، بیماری کیسه صفرا، سکته مغزی، لخته شدن خون، فشار خون بالا یا بیماری قلبی باشند:

• درد شکم
• درد قفسه ی سینه
• سردرد (شدید)
• مشکلات بینایی (تاری دید)
• تورم یا درد در پاها و ران ها

قرص های ضد بارداری حاوی دروسپیرنون ممکن است خطر لخته شدن خون را به همراه داشته باشند، با این حال این موضوع مورد تایید قرار نگرفته است و تحقیقات در این مورد ادامه دارد.

عوارض جانبی طولانی مدت قرص ضد بارداری

مصرف قرص ضد بارداری با کاهش خطر ابتلا به سرطان های روده بزرگ، دیواره ی رحم و تخمدان همراه است. اگرچه مصرف این قرص ها خطر ابتلا به سرطان های سینه و دهانه ی رحم را افزایش می دهد؛ اما مشاهدات نشان می دهند که این خطر در طول 5 سال از بین می رود.

سایر عوارض جانبی طولانی مدت قرص ضد بارداری عبارتند از:

تغییران فشار خون: مصرف قرص ضد بارداری ممکن است فشار خون را اندکی افزایش دهد و بنابراین کنترل فشارخون در طول دوره ی مصرف این قرص ها ضروری است. در صورت افزایش فشار خون، ممکن است پزشک نوع دیگری از این قرص ها را به شما تجویز کند.

لخته شدن خون: در صورت داشتن سابقه ی لخته شدن خون یا قرار گرفتن در معرض ترومبوآمبولی وریدی، مصرف قرص های ضد بارداری ترکیبی توصیه نمی شود. استروژن موجود در این قرص ها می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش دهد. در این حالت، مینی پیل ها یا قرص های دیگری که فقط حاوی پروژستین هستند، گزینه ی بهتری خواهند بود. اگرچه پروژستین یا پروژسترون هم می توانند خطر لخته شدن خون را افزایش دهند؛ اما به اندازه قرص هایی که حاوی استروژن هستند در این مورد خطرناک نیستند.

تغییر سطح کلسترول: قرص های ضد بارداری ممکن است بر سطح کلسترول تأثیر بگذارند. میزان تغییر سطح کلسترول بستگی به نوع قرص و میزان استروژن و پروژستین موجود در آن دارد. قرص های ضد بارداری حاوی استروژن بیشتر، ممکن است به سطح کلسترول شما کمک کنند؛ اما به طور کلی تغییرات سطح کلسترول ناشی از مصرف قرص های ضد بارداری زیاد نیست.

تأثیر قرص ضد بارداری بر توانایی بارداری

استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری نباید تأثیری بر بارداری داشته باشد. هورمون های این قرص ها فقط برای مدت کوتاهی در بدن شما باقی می مانند. به طور معمول چند ماه پس از قطع مصرف قرص، بدن به چرخه ی طبیعی خود باز می گردد و می توانید باردار شوید.

چه کسانی می توانند قرص ضد بارداری مصرف کنند؟

هر کسی که رابطه جنسی دخول آلت تناسلی به واژن داشته باشد، می تواند از روش های کنترل بارداری استفاده کند که شامل زنان، افراد ترنس و افراد غیر باینری است.

بیشتر افراد می توانند قرص های ضد بارداری را با خیال راحت مصرف کنند. با این حال، مصرف این قرص ها برای افراد بالای 35 سال که سیگار می کشند توصیه نمی شود. اگر سیگار نمی کشید می توانید تا زمان یائسگی از قرص های ضد بارداری هورمونی استفاده کنید. در صورت داشتن لخته ی خون در بازوها، پاها یا ریه ها و همچنین در صورت ابتلا به سرطان رحم، نباید از قرص های ضد بارداری هورمونی استفاده کنید. همچنین در صورتی که یکی از بستگان درجه ی یک (والدین، برادر، خواهر یا فرزند) در پاها یا ریه لخته ی خون داشته باشد، قبل از مصرف این قرص ها به پزشک خود اطلاع دهید.

در صورت داشتن هر کدام از این موارد، مصرف قرص های ضد بارداری توصیه نمی شود:
• فشار خون بالای کنترل نشده
• سن بالای 35 سال و سیگاری بودن
• سابقه ی سکته ی مغزی، بیماری قلبی، مشکلات گردش خون یا سرطان سینه
• شروع شیردهی از ماه گذشته
• سر دردهای میگرنی همراه با آئورا
• عوارض مرتبط با دیابت مانند نفروپاتی، رتینوپاتی یا نوروپاتی
• داشتن جراحی در چند وقت اخیر
• بیماری کبدی
• خونریزی رحمی بی علت

نکاتی که هنگام مصرف قرص های ضد بارداری باید در نظر داشته باشید:

یک روش دیگر برای جلوگیری از بارداری مانند فوم اسپرم کش یا کاندوم در دسترس داشته باشید تا در صورت فراموش کردن مصرف قرص، از آن استفاده کنید.

در صورتی که همیشه در یک مکان نمی خوابید، قرص های خود را همراه داشته باشید.

هر روز در یک ساعت مشخص قرص های خود را مصرف کنید.

پس از شروع آخرین بسته از داروها، بلافاصله بسته ی جدید را تهیه کنید.

قرص ضد بارداری دارو هستند. هنگام مراجعه به پزشک یا داروساز، مصرف این قرص ها را با آنها در میان بگذارید.

 

مترجم: منیره غفرانی

منبع: www.webmd.com