رنگ مدفوع نوزاد یکی از مسایل مهمی است که با کمک آن می توانید در خصوص وضعیت سلامتی نوزاد خود مطلع شوید.
تشخیص رنگ مدفوع نوزاد
تشخیص طبیعی بودن رنگ مدفوع نوزاد به خصوص در ماه های اولیه ی زندگی، می تواند کار دشواری باشد. اگر یک والد تازه کار هستید، بهتر است بدانید که نوزادان هم مانند بزرگسالان ممکن است مدفوع غیرعادی داشته باشند و نباید رنگ، بافت و تعداد دفعات دفع مدفوع در آن ها شما را شوکه کند.
اما خبر خوب این که در حالت کلی فقط یک قانون در مورد مدفوع وجود دارد: مدفوع نرم با رنگ سبز، زرد خردلی یا قهوه ای طبیعی است؛ اما مدفوع سفت، مایع یا مخاطی و مدفوعی که رنگ سفید، قرمز یا سیاه دارد، غیر طبیعی است. در ادامه، همه ی مطالبی که باید در مورد مدفوع نوزاد بدانید، از اولین مدفوع نوزاد گرفته تا انواع رنگ های مدفوع و چگونگی رفع یبوست در آن ها، بیان می کنیم.
اولین مدفوع نوزاد
نوزاد از همان روز اول تولد شروع به دفع مدفوع می کند. خودتان را برای روبه رو شدن با پوشک هایی که ممکن است هر روز مدفوعی با بافت و رنگ مختلف داشته باشد، آماده کنید.
مکونیوم
اولین مدفوع نوزاد با عنوان مکونیوم شناخته می شود که همانند قیر چسبناک است و رنگ سبز متمایل به سیاه دارد. این مدفوع ترکیبی از مایع آمنیوتیک، صفرا، مخاط، کرک های جنینی، سلول های پوستی و … است.
در بیشتر نوزادان مکونیوم پس از تولد دفع می شود؛ اما ممکن است این اتفاق قبل از تولد او هم بیافتد. مدفوع نوزاد تا 24 الی 48 ساعت پس از تولد به شکل مکونیوم خواهد بود.
اولین شیر مادر که به آن آغوز هم گفته می شود یک ملین طبیعی است و می تواند به دفع مکونیوم از بدن نوزاد کمک کند. با این حال، در حالت طبیعی نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می کنند نباید مشکلی در دفع مکونیوم داشته باشند. در صورتی که نوزادتان در 24 ساعت اول پس از تولد دفع مدفوعی نداشته باشد، باید به پزشک او اطلاع دهید.
مدفوع انتقالی
بین روز سوم و ششم پس از تولد، مکونیوم سیاه و غلیظ شروع به تبدیل شدن به مدفوع انتقالی رقیق تر و شل تر که رنگ قهوه ای مایل به سبز یا زرد مایل به سبز دارد، می کند. مدفوع انتقالی ترکیبی از مکونیوم و مدفوع معمولی دوران شیرخوارگی است.
مدفوع معمولی دوران شیرخوارگی
پس از روز ششم تولد، نوزاد نباید مکونیوم دفع کند و مدفوع او به شکل مدفوع معمولی دوران شیرخوارگی خواهد بود. مدفوع نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می کنند در بیشتر مواقع به رنگ زرد طلایی و خردلی است؛ اما ممکن است سایه های رنگی مختلفی از نارنجی تا سبز هم داشته باشد. مدفوع این نوزادان به طور معمول شل و بدون شکل بوده و بوی ملایمی دارد و ممکن است حاوی دانه های سفید رنگی هم باشد.
مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند سفت تر بوده و ممکن است بوی تندتری داشته باشد. مدفوع این نوزادان طیف های رنگی برنزه ای تا قهوه ای دارد.
در صورتی که نوزاد شما به صورت ترکیبی هم از شیر مادر و هم از شیر خشک تغذیه می کند، مدفوع او هم ترکیبی از مدفوع حاصل از تغذیه با شیر مادر و مدفوع حاصل از تغذیه با شیر خشک خواهد بود.
انواع رنگ مدفوع نوزاد
نباید انتظار داشته باشید که مدفوع نوزاد شبیه مدفوع بزرگسالان باشد. در حالت کلی، مدفوع نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند دارای دانه های کوچک و به رنگ خردلی است و مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند دارای غلظتی شبیه خمیردندان و به رنگ زرد و قهوه ای خواهد بود. تمام طیف های رنگی زرد، سبز و قهوه ای در مدفوع نوزادان رایج است و فقط زمانی که مدفوع نوزاد به رنگ قرمز، سیاه و سفید باشد، باید به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که رنگ قرمز و سیاه در مدفوع می تواند نشانه ای از خونریزی دستگاه گوارش و رنگ سفید نشانه ای از بیماری کبدی یا مشکل در جذب مواد مغذی باشد.
تنوع در رنگ های مدفوع نوزاد ممکن است شما را متعجب کند. در این بخش به شما کمک می کنیم تا معنی هر کدام از رنگ های نوزاد را بفهمید:
جدول راهنمای رنگ مدفوع نوزاد
مدفوع با رنگ قرمز: رنگ قرمز می تواند ناشی از رنگ های غذایی و دارویی باشد. اگر مطمئن هستید که نوزادتان دارو یا خوراکی قرمز رنگ نخورده است، ممکن است رگه های قرمز رنگ در یبوست نوزاد، نشانه ای از یبوست و دفع مدفوع سفت باشد.
مدفوع با رنگ زرد: به طور معمول مدفوع نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند به رنگ زرد خردلی است و ممکن است دانه دار باشد. مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند به رنگ زرد یا زرد مایل به قهوه ای است. در حالت کلی مدفوعی که از طیف رنگی زرد تا نارنجی یا قهوه ای باشد، رایج و طبیعی است.
مدفوع با رنگ سبز: اولین مدفوع نوزاد مکونیوم نامیده می شود. این مدفوع به رنگ سبز تیره مایل به سیاه بوده و بافت چسبناکی دارد. مکونیوم در نتیجه ی خوردن لانگو (موهایی که بدن نوزاد را در رحم می پوشانند)، مایع آمنیوتیک، مخاط و صفرا ساخته شده است. همچنین مدفوع سبز در نوزادان می تواند در نتیجه ی عوامل طبیعی دیگری هم ایجاد شود که به طور معمول نگران کننده نیست.
مدفوع با رنگ سیاه: مدفوع سیاه در نوزادان می تواند نشانه دهنده ی خونریزی داخلی باشد. در صورت مشاهده ی مدفوع سیاه، این موضوع را با پزشک متخصص اطفال در میان بگذارید.
مدفوع با رنگ سفید: مدفوع سفید می تواند نشانه ی این باشد که کبد نوزاد به اندازه ی کافی صفرا برای تجزیه و هضم صحیح غذا تولید نمی کند. در صورت مشاهده ی مدفوع سفید یا خاکستری این موضوع را با پزشک متخصص اطفال در میان بگذارید.
غلظت مدفوع نوزاد
از آنجایی که غذای دریافتی نوزاد به طور کامل مایع است، داشتن مدفوع نرم و آبکی طبیعی است. مدفوع نوزاد می تواند به غلظت کره ی بادام زمینی یا نرم تر از آن و به غلظت ماست باشد:
مدفوع نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند شبیه سس خردل دانه دار یا کشک است.
مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند شبیه پودینگ یا کیک له شده است.
مدفوعی که بیش از حد سفت است نشان دهنده ی یبوست و مدفوعی که بیش از حد نرم و آبکی است نشان دهنده ی اسهال است.
بوی مدفوع نوزاد
به طور معمول بوی مدفوع نوزاد بیانگر مدت زمانی است که مدفوع در روده های او بوده است. هر چه مدفوع مدت زمان بیشتری در میکروبیوم (یا محیط پر از باکتری) روده ها بماند، بوی تندتری خواهد داشت.
تغذیه ی نوزاد هم بر بوی مدفوع او تأثیر می گذارد. مدفوع نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بوی ملایم تری دارد، درحالی که مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند بوی تندتری دارد. البته زمانی که مواد غذایی جامد را به رژیم غذایی نوزاد اضافه می کنید، داستان فرق خواهد کرد.
مدفوع بسیار تند و بدبوی نوزاد می تواند نشانه ای از حساسیت یا حساسیت غذایی باشد. اگر به نظرتان مدفوع نوزاد شما به طرز عجیبی بدبو است، با پزشک متخصص اطفال در میان بگذارید.
تعداد دفعات دفع مدفوع در نوزادان
به طور معمول نوزادان در چند ماه اول تولد تا 10 عدد پوشک را در طول شبانه روز کثیف می کنند و در حدود 4 ماهگی این مقدار به دو تا چهار عدد می رسد. تعداد اجابت مزاج در نوزادان مختلف متفاوت است و اگر تعدد دفعات بیشتری دفع مدفوع داشته باشند، جای نگرانی نیست.
افزون بر این، اگر نوزادان چند روز متوالی دفع مدفوع نداشته باشند، تا زمانی که رفتارشان طبیعی بوده و خوشحال به نظر می رسند، به احتمال زیاد مشکلی وجود ندارد.
زمان بندی حرکات روده ی نوزادان تا حد زیادی به دلیل رفلاکس معده است و زمانی اتفاق می افتد که معده توسط غذا کشیده می شود و روده ی بزرگ سینگال خالی شدن را دریافت می کند تا فضا برای مدفوع بیشتر ایجاد شود. رفلاکس معده در نوزادان نارس است، بنابراین هر بار که شیر می خورند، دفع اندکی مدفوع طبیعی است.
با گذشت زمان، روده ی برخی از نوزادان به قدری شیر جذب می کند که مقدار بسیار کمی مدفوع تولید می شود و ممکن است بیش از یک بار در روز یا حتی یک بار در هفته مدفوع نکنند.
تعداد دفعات مدفوع بر اساس نوع تغذیه
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند ممکن است یک بار در هفته مدفوع کنند یا پس از هر بار شیر خوردن مدفوع کنند و هر دو حالت طبیعی است. (به عبارت دیگر، تا زمانی که نوزادی که از شیر مادر تغذیه می کند حداقل هفته ای یک بار مدفوع کند، به احتمال زیاد مشکلی وجود ندارد.)
مدفوع نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می کنند کندتر در روده ها حرکت می کند و باعث می شود پس از چند ماه اول، یک یا دو بار در روز یا هر دو روز یک بار مدفوع کنند. با این حال، توجه داشته باشید که برخی از این نوزادان در ماه های اولیه ی پس از تولد، سه تا چهار بار در روز مدفوع می کنند.
نوزادانی که هم از شیر مادر و هم از شیر خشک تغذیه می کنند ممکن است چند بار در روز یا یک بار در هفته مدفوع کنند.
تغییر مدفوع نوزاد پس از شروع غذای جامد
هنگامی که فرزند شما شروع به خوردن غذاهای جامد می کند (به طور معمول بین 4 تا 6 ماهگی) برنامه ی دفع مدفوع او شروع به تغییر می کند. تعداد دفع مدفوع کمتر شده و مدفوع غلیظ تر می شود. برخی از غذاها بدون هضم شدن از دستگاه گوارش عبور می کنند و این امر طبیعی است؛ چرا که نوزادان غذاهای خود را به طور کامل نمی جوند و دوست دارند آن ها را به سرعت وارد دستگاه گوارش خود کنند.
متخصصان تغذیه توصیه می کنند که اولین غذاهای نوزاد به طور طبیعی سرشار از آهن یا غنی شده با آهن باشد. در نتیجه، بسیاری از والدین غلات برنج غنی شده با آهن به نوزاد خود می دهند که می تواند باعث یبوست شود؛ چرا که برنج و آهن هر دو به عنوان عوامل ایجاد یبوست شناخته می شوند.
در صورتی که نوزاد شما هم به یبوست مبتلا شد، می توانید مصرف برنج را به یک بار در روز محدود کرده و مقداری آلوی پوره شده را با آن مخلوط کنید. همچنین می توانید از بلغور جوی دو سر غنی شده با آهن و منابع دیگر آهن مانند گوشت، تخم مرغ یا لوبیا در رژیم غذایی نوزاد خود استفاده کنید.
پس از تولد یک سالگی نوزاد، بو، رنگ و بافت مدفوع او مطابق غذاهای دریافتی تغییر می کند و در حالت کلی قهوه ای تر و غلیظ تر شده و بیشتر شبیه مدفوع بزرگسالان می شود.
تشخیص یبوست در نوزادان
در صورتی که نوزادتان احساس ناراحتی کرده و مدفوع او غلیظ تر از خمیردندان یا شبیه کنده ی درخت یا تیله های ریز شده است، به احتمال زیاد دچار یبوست شده است. یبوست در نوزادان دلایل مختلفی می تواند داشته باشد. در نوزادان زیر 4 ماه، دریافت نکردن مایعات کافی از علل شایع یبوست است که می توان با تشویق آن ها به نوشیدن شیر بیشتر این مشکل را برطرف کرد.
تشخیص اسهال در نوزادان
اگر مدفوع نوزادتان رقیق، آبکی یا همراه مخاط است و تعداد دفعات دفع مدفوع او بیشتر از حد معمول است، به احتمال زیاد دچار اسهال شده است. اسهال می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
آنتی بیوتیک ها
مصرف بیش از حد آبمیوه
حساسیت به پروتئین شیر گاو
گاستروانتریت، یک بیماری ویروسی که منجر به استفراغ و اسهال می شود.
اگر مدفوع نوزادتان شل است یا حاوی مخاط است، باید با استفاده از شیر مادر، شیر خشک یا محلول های الکترولیت کودکان، کم آبی بدن او را جبران کنید؛ اما اگر متوجه علایمی مانند خشکی لب ها، گودی چشم ها یا فرورفتگی فونتانل ها (نقاط نرم روی سر نوزاد) شدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
علت دفع زیاد مدفوع
اگر نوزاد شما زیاد مدفوع می کند و به خصوص اگر یکی از “خوش شانس هایی” است که بعد از هر وعده ی غذایی مدفوع می کند، نگران نباشید؛ چرا که دفع مکرر مدفوع نشانه ی تغذیه ی خوب نوزاد است و افزون بر این، رفته رفته تعداد دفع مدفوع نوزادتان کمتر خواهد شد.
تعداد دفعات دفع مدفوع نوزاد با رشد و بلوغ سیستم گوارش او تغییر می کند. به عنوان مثال، نوزادان تازه متولد شده ممکن است چندین بار در روز مدفوع کنند، در حالی که نوزادان 4 ماهه ممکن است فقط یک بار در روز یا حتی یک بار در هفته مدفوع کنند. بهتر است به جای تمرکز بر تعداد دفعات دفع، غلظت مدفوع نوزادتان را بررسی کنید تا در صورت وجود مشکل هر چه سریع تر نسبت به رفع آن اقدام کنید.
چه زمانی درباره رنگ مدفوع نوزاد باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر کدام از موارد زیر، باید به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید:
- داشتن مدفوع سفید (نشانه ای از اینکه نوزادتان به اندازه ی کافی صفرا تولید نمی کند)، مدفوع سیاه (نشان دهنده ی خون هضم شده از معده یا روده ی کوچک) و مدفوع حاوی رگه های قرمز رنگ (می تواند نشان دهنده ی خون روده بزرگ یا راست روده باشد)
- خونریزی یا درد زیاد نوزاد موقع دفع مدفوع
- وجود مخاط در مدفوع نوزاد که می تواند نشانه ی عفونت یا حساسیت باشد
- تغییر چشمگیر مدفوع نوزاد پس از دریافت یک غذای جدید (که ممکن است نشانه ی حساسیت غذایی باشد)
- آبکی بودن زیاد مدفوع پس از یک سالگی (در صورت اسهال بودن نوزاد و مدفوع آبکی بیش از پنج بار در روز هم باید به پزشک مراجعه کنید.)
- اسهال بودن نوزاد و داشتن علایم کم آبی بدن
مترجم: منیره غفرانی
منبع: www.parents.com
